Las parets dels ostals segalins
Introduction
En Peiralés, c'est le schiste ou pèira tiulenca et lo ròc blanc, plus rare, qui dominent. L'absence de véritable pierre de taille obligeait les bâtisseurs à utiliser le bois pour les encadrements.
Le mortier était fait avec du sable extrait sur place dans la couche de pierres dégradées, appelée lo cram, et mélangé à de l'argile, lo bart, ou à de la chaux (cauç).
Les clapets ou colombages étaient fréquemment utilisés pour les étages.
Souvent, quand on avait terminé un chantier, on plantait un bouquet (ramèl) au faîtage du bâtiment et le propriétaire organisait une petite fête, la solenca, pour les ouvriers.
Ethnotexte
Ernest MAGNE
né en 1913 à Belmont de Crespin.
Transcription
Occitan
Français
« Las parets fasián 50-60, 90 de còps. En vila, èran pas tant espessas.
Dins lo temps, lo mortièr se fasiá ambe de tèrra de cram e de cauç grassa. Caliá de la tèrra que siaguèsse pas marna. Quand lo mortièr èra de tèrra, l'apelavan lo bart e, quand èra de sable, aquò èra de mortièr.
La cauç veniá de Carmauç, lo tren la portava a la gara de Naucèla.
Per far lo cambatge de las pòrtas fasiam venir de pèiras de gres. O alara lo cambatge èra de boès, de castanhièr o de garric. N'i a que fasián ambe de fustas vièlhas per far lo lindal.
La pèira èra de país, lo monde la trasián. Se trasiá ambe de podra negra : 1/3 de sofre, 1/3 de salpetre e 1/3 de carbon de boès en podra. Avián una meca negra e i fotián fuòc.
L'ivèrn, pels travèrses, i aviá de monde que trasián de pèiras.
Disiam : “Ten, fan lo trauc !”
E après, aquò sautava. Aicí la pèira èra pas polida, la caliá maçonar.
Per montar una paret, comptàvem que un òme fasiá dos mèstres carats per jorn. Caliá mai de temps per far una fenèstra, per far lo trauc, que non pas per bastir.
De còp en còp, metiam una pèira bèla, aquela fasiá la clau.
De còps se disiá : “Ten, as aicí una pèira que val un litre !”
Perque l'avián daissada despassar dedins. Aquò empachava la paret de conflar.
I a de parets que son fachas ambe de clapets. I metián de pèças de boès quilhadas, d'autras en biais, de tèrra, de palha… Las fustas qu'avançan un pauc, apelavan aquò un colondat.
La jornada del peirièr èra del matin al ser. L'ivèrn se bricolava dedins, cadun tornava ches el. Lo patron daissava partir los obrièrs.
Lo mestièr començava empr'aquí a la fin febrièr e de còps i aviá una polida davalada.
A l'epòca, quauques còps, se fasiá una solenca quand l'ostal èra acabat. Mès aquò se perdèt. Apelavan aquò “manjar lo ramèl”. Anàvem cercar un polit cadre dins lo bòsc e lo plantàvem sul minal, amont. Aquò voliá dire qu'aquò seriá lèu finit. Aquò èra una tradicion. »
Dins lo temps, lo mortièr se fasiá ambe de tèrra de cram e de cauç grassa. Caliá de la tèrra que siaguèsse pas marna. Quand lo mortièr èra de tèrra, l'apelavan lo bart e, quand èra de sable, aquò èra de mortièr.
La cauç veniá de Carmauç, lo tren la portava a la gara de Naucèla.
Per far lo cambatge de las pòrtas fasiam venir de pèiras de gres. O alara lo cambatge èra de boès, de castanhièr o de garric. N'i a que fasián ambe de fustas vièlhas per far lo lindal.
La pèira èra de país, lo monde la trasián. Se trasiá ambe de podra negra : 1/3 de sofre, 1/3 de salpetre e 1/3 de carbon de boès en podra. Avián una meca negra e i fotián fuòc.
L'ivèrn, pels travèrses, i aviá de monde que trasián de pèiras.
Disiam : “Ten, fan lo trauc !”
E après, aquò sautava. Aicí la pèira èra pas polida, la caliá maçonar.
Per montar una paret, comptàvem que un òme fasiá dos mèstres carats per jorn. Caliá mai de temps per far una fenèstra, per far lo trauc, que non pas per bastir.
De còp en còp, metiam una pèira bèla, aquela fasiá la clau.
De còps se disiá : “Ten, as aicí una pèira que val un litre !”
Perque l'avián daissada despassar dedins. Aquò empachava la paret de conflar.
I a de parets que son fachas ambe de clapets. I metián de pèças de boès quilhadas, d'autras en biais, de tèrra, de palha… Las fustas qu'avançan un pauc, apelavan aquò un colondat.
La jornada del peirièr èra del matin al ser. L'ivèrn se bricolava dedins, cadun tornava ches el. Lo patron daissava partir los obrièrs.
Lo mestièr començava empr'aquí a la fin febrièr e de còps i aviá una polida davalada.
A l'epòca, quauques còps, se fasiá una solenca quand l'ostal èra acabat. Mès aquò se perdèt. Apelavan aquò “manjar lo ramèl”. Anàvem cercar un polit cadre dins lo bòsc e lo plantàvem sul minal, amont. Aquò voliá dire qu'aquò seriá lèu finit. Aquò èra una tradicion. »
Pas de traduction pour le moment.
© Tous droits réservés Institut occitan de l'Aveyron
Localisation
Vous aimerez aussi...
En cours de chargement...